Kolezyum – Dünyanın Yedinci Harikası

Kolezyum, traverten levhalar, tufa bloklar ve tuğla işçiliğinden oluşan, dört büyük inşaat evresi geçirmiş ve yaklaşık 400 yıllık kullanımı boyunca değişiklikler yaşamış geniş bir elipstir. Tarihçiler, bu zaman dilimi içinde dört aşamanın yanı sıra çok sayıda değişiklik tespit etmişlerdir.

Amfitiyatro, en parlak döneminde gladyatör dövüşleri, vahşi hayvan avları ve büyük savaşların canlandırılması gibi etkinlikler için elli bin kişiyi ağırlayabiliyordu; Roma mitolojisine dayanan dramalar da burada sahneleniyordu.

Kolezyum’un Tarihçesi

Kolezyum ilk olarak MS 70’li yılların başında İmparator Vespasian tarafından önerilmiş ve inşa edilmiş ve MS 80 yılında oğlu Titus tarafından tamamlanmıştır. Toplam yüksekliği 48 metre olan 189 metre uzunluğunda ve 156 metre genişliğinde eliptik bir yapıdır; yamaçlara kazılan çoğu Roma amfitiyatrosunun aksine traverten mermer ve tüf yapı malzemelerinden yapılmıştır; cephesi, üç sütun sırasının kolay gezinmesi ve yönlendirilmesi için Dorik, İyonik ve Korint sütunlarının yükselen bir düzenlemesine sahiptir: Zemin seviyesinde Dorik, ikinci katta İyonik ve yukarıda Korint sütunları.

Üst katlar daha yüksek sosyal statüye sahip Romalılar için ayrılmışken, alt katlar daha düşük sosyal sınıflardan insanların kullanımına sunulmuştur. Hayvan avları, gladyatör dövüşleri ve halka açık infazlar gibi eğlenceler düzenlenirken, seyirciler de arenada hayvan gösterileri, tiyatro prodüksiyonları ve diğer eğlence aktivitelerinin tadını çıkarıyordu.

Kolezyum’un İnşaatı

Kolezyum imparatorluk gücünü sergilemek için inşa edilmiştir. Traverten yüzeyli betondan inşa edilen yapısında 80 adet kemerli kapı bulunuyordu; dört katından üçünde Dorik sütunlardan Korint sütunlarına kadar farklı mimari tarzlarda sütunlar her katı çerçeveliyordu.

Martial, arena sahnelerinin sıklıkla vahşi hayvan avları ve sahte deniz savaşlarının sergilendiği gösteriler için kullanıldığını ve ortasındaki alanın genellikle gerçek hayattan daha büyük deniz karşılaşmalarını simüle etmek için suyla doldurulduğunu anlatıyor.

Arenanın alt katları plebler için, üst katları ise aristokratlar ve şövalyeler için ayrılırken, zeminin altında hayvanların aşağıdan girip kalabalığı eğlendirmesini sağlayan tuzak kapıları vardı. Orta Çağ’a gelindiğinde insanlar inşaat projeleri için arenayı soymaya başladı.

Kolezyum’un Oturma kapasitesi

Kolezyum 50.000’e kadar seyirci alabiliyordu. Seyircilerin girişi, her bir kata açılan, kalabalığı hızla dağıtmak ve ayaklanmayı önlemek için tasarlanan ve aynı zamanda yangın veya diğer acil durumlarda acil çıkış olarak hizmet veren vomitoria tünellerinden sağlanıyordu.

Seyirci koltukları sosyal sınıf ve zenginliğe göre ayrılmıştı; Roma’nın siyasi ve sosyal elit üyeleri gibi en büyük zenginlik ve statüye sahip olanlar en iyi koltukları bekleyebilirlerdi; bunlar özellikle atlı düzen binicileri için olanları içeriyordu; son olarak, erkekler, kadınlar, yoksul vatandaşlar ve kölelik altında olanlar da dahil olmak üzere Roma toplumunun tüm üyeleri için yer vardı.

Amfitiyatro etkinlikleri arasında gladyatör yarışmaları, hayvan avları ve sahte deniz savaşları vardı – bu gösteriler sırasında aslanlar, kaplanlar, ayılar, yaban öküzü ve timsahlar da dahil olmak üzere pek çok hayvan öldü.

Kolezyum’da Eğlence

Roma’ya yapılacak hiçbir ziyaret, üç katlı amfitiyatrosunun 50.000 kadar seyirciyi çeken gladyatör dövüşlerine ve vahşi hayvan dövüşlerine ev sahipliği yaptığı neredeyse 2000 yıl öncesine dayanan bu yedinci dünya harikasını ziyaret etmeden tamamlanmış sayılmaz.

Bu gösteriler, halka açık infazlar için de kullanılan Flavian Amfitiyatrosu stadyumuna doluşan izleyicilerin önünde Roma’nın zenginliğini ve gücünü sergilemeyi amaçlıyordu.

Arkeologlar gösteriler sırasında seyircilerin beslendiğine dair kanıtlar keşfetmişlerdir; sahada bulunan zeytin, incir, üzüm ve fındık kalıntılarının yanı sıra pizza benzeri ekmek izleri de bunun gösteriler sırasında seyirciler için mevcut olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, arena bazen halka açık dramalar ya da kendileri veya bir imparator tarafından düzenlenen ünlü savaşların yeniden canlandırılması için kullanılmıştır; ancak bu olaylar kesin olarak belirli bir hükümdara bağlanamaz.

Kolezyum Yeniden Kullanımı

Kan sporları daha az popüler hale geldikçe Kolezyum kullanılmaz hale geldi. Doğal afetler de yapısını etkiledi; dış duvarın büyük bir bölümü çökerken, kalanların çoğu Roma’daki diğer kiliseler ve saraylar için yapı malzemesi oldu.

Mezarlık olarak kullanıldı; Nero’nun mezarı, yenilenmesi sırasında Helios’u (veya Apollo) onurlandıran bir mezarla değiştirilene ve daha sonra 19. Yüzyılda Grand Tour ziyaretleri için kullanılana kadar içinde durdu.

Kolezyum, kendine özgü çukurlu traverten cephesi nedeniyle uzun zamandır İsviçre peynirine benzetilmektedir. Bu benzetme yazar Fioravante Martinelli tarafından popüler hale getirilmiştir; hacılar Kolezyum’dan kum toplamaya gelirler ve bunun inşaatı ve yıkımı sırasında şehit kanıyla dolu olduğuna inanırlardı.